Tết Hoàng Cung - Hải Trung

Tết ngày nay, người Việt Nam thường đi chùa, tảo mộ cùng với gia đình, hay đến thăm nhà bạn bè, người thân và chúc phúc cho họ. Một số gia đình không đặt nặng việc ăn Tết ở nhà, họ chọn đi du lịch và vui chơi trong suốt kì nghỉ này. Vậy còn ngày Tết trong Hoàng cung xưa thì như thế nào? Có những nét giống hay khác gì so với Tết cổ truyền trong nhân gian không?

Mua sách tại đây

Trở về ngày Tết xưa trong Hoàng cung triều Nguyễn, từ ngày 25 tháng Chạp, triều đình đã bắt đầu cho trang hoàng các cung điện để đón Tết. Tết trong Hoàng cung được tổ chức rất long trọng với nhiều nghi lễ, nào là Ban Sóc, Thướng Tiêu, Hạ Tiêu, lễ Tiến Xuân, lễ Nguyên Đán,… Mỗi ngày lễ đều mang một ý nghĩa riêng. Và còn có những ngày vui chơi tiệc tùng, thăm hỏi, chúc tụng, những cuộc tế lăng miếu, du xuân… với sự tham gia của vua quan, hoàng thân quốc thích, cung phi mỹ nữ… Có thể nói, cái Tết trong chốn lầu son gác tía khác nhiều so với Tết cổ truyền dân tộc, nhưng cùng chung là cái không khí rộn ràng, mừng vui của những ngày đầu năm.

Chuyện phát lịch đầu năm

Các vua triều Nguyễn rất xem trọng việc làm lịch. Người xưa lấy kinh tế nông nghiệp làm trọng, nên cuốn lịch là thứ không thể thiếu để theo dõi thời gian, thời tiết mà làm nông vụ. Từ mùa xuân năm ngoái, Khâm Thiên Giám – một cơ quan được lập ra dưới thời vua Gia Long giữ chức năng xem thiên văn, dự báo thời tiết – đã sửa soạn để tiến hành soạn lịch cho năm sau. Những cuốn lịch thời đó được chia ra rất nhiều loại: Ngự lịch dành cho vua, Long lịch, Phượng lịch dùng cho các miếu, điện, Quan lịch cấp cho quan lại triều đình, và Công lịch được phát cho dân.

Vào mỗi cuối năm âm lịch, triều đình thường tổ chức lễ Ban Sóc hay còn gọi là Ban Lịch, để lịch được tiến vào cung cho vua dùng, đồng thời phát lịch năm mới cho quan lại và dân chúng.

“Lễ Ban Sóc dưới thời Nguyễn gắn với việc biên soạn, in ấn lịch và ban cho toàn quốc, có ý nghĩa rất thiết thực đối với nước ta, nhất là phục vụ cho công việc đồng áng hàng ngày, gắn với nền kinh tế trọng nông thuở trước. Sự quan tâm của các hoàng đế thể hiện qua những bài thơ về chủ đề Ban Sóc đã góp phần chứng thực điều đó.”

Trò chơi cung đình – niềm vui không thể thiếu trong Tết ở Hoàng cung

Ngày xưa, vào dịp xuân mới, ở Huế thường có trò chơi Thả thơ được tổ chức ở vương phủ của các hoàng thân triều Nguyễn. Hiểu đơn giản, trò chơi này giống với hình thức điền vào chỗ trống. Người ra đề thơ sẽ đọc một đoạn thơ, trong đó có một chữ bị thiếu. Nhiệm vụ của người chơi là tìm ra chữ còn thiếu đó trong 5 đáp án được đưa ra.

Đối với thả thơ, thơ ca là kiến thức, “người cầm cái” phải hội đủ kiến thức và tài thi phú mới mong thắng cuộc, người tham gia cũng phải có hiểu biết văn chương mới không để bị thua. Để thả cho trúng chữ của câu thơ không phải là chuyện dễ, nếu không thuộc câu thơ, bài thơ đó. Vì vậy, đây được xem là một thú chơi tao nhã của giới nho sĩ quý tộc, thể hiện vốn am hiểu thơ ca sâu sắc và tri thức của bậc tài nhân.

“Đây là một thú chơi với tính chất là phô diễn kiến thức, trí tuệ để kiếm tiền, nói cho cùng là một kiểu đánh bạc, nhưng lại đánh bằng kiến thức, trí tuệ, không đánh bằng vận đỏ đen.”

Cuốn sách Tết Hoàng Cung đem lại một phong vị Tết xưa mang không khí và màu sắc của hoàng gia triều Nguyễn, với sự đan cài của nét đẹp cổ điển và sự sang trọng đặc trưng cho một triều đại phong kiến đã qua. Và không chỉ viết về Tết, cuốn sách còn là sự gói gọn của những tinh hoa văn hóa về ẩm thực, bảo vật và thi ca trong niềm tự hào của người Huế nói riêng và người Việt nói chung. Đây là món quà Tết đặc biệt dành tặng cho người thân, bạn bè và thầy cô nhân dịp Tết Nguyên Đán sắp đến, và món quà chỉ thực sự có ý nghĩa khi tặng vào dịp Tết năm nay, vì phần hai của cuốn sách sẽ nói về một chủ đề rất thú vị:

“Năm Dần nói chuyện Hổ trong văn hóa cung đình”

TÁC GIẢ

Khôn có chi để giới thiệu dài dòng. Tác giả là ba tui. Chấm hết.

"Năm ni cô vít khôn có đi chơi được mô, bấm vô cái chữ ni để mua sách về mà đọc nì."